Chhiáⁿ an-chong NunitoPOJ jī-hêng, phòe-ha̍p Firefox Browser lâi tha̍k.
請安裝NunitoPOJ字型，配合Firefox瀏覽器來讀
Chok-chiá: Lîm Bēng-jû
Chhut-sì tī Tâi-lâm ê Pe̍h-sek khióng-pò͘ siū-lān-chiá Ông Io̍k-tek (王育德) sī Ông Io̍k-lîm (王育霖, 1919-1947, tī 228 tōa tô͘-sat tiong sòng-sit sèⁿ-miā) ê sió-tī. Ông Io̍k-lîm sī Tâi-oân tē-it-ūi Ji̍t-pún sî-tāi ê kiám-chhat-koaⁿ. Ông Io̍k-tek sī Tē-jī-chhù Sè-kài Tāi-chiàn liáu-āu, Tâi-gí choan-gia̍p gián-kiù ê kok-chè-kip koân-ui kap Tâi-oân to̍k-li̍p ūn-tōng ê tiōng-iàu léng-siù. I in-ūi siū khan-liân, tì-kàu tī Ji̍t-pún liû-bông, chi̍t-sì-lâng lóng-bô koh tńg-lâi kò͘-hiong Tâi-oân.
Tī 108 khò-kong ê Kong-bîn kap Siā-hōe lâi thàm-kiù kap si̍t-chò, ko-jī ha̍k-seng jīn-bat Ông Io̍k-tek phok-sū. In tī cháu-hóng Tâi-lâm-chhī jîn-koân tē-kéng ê sî, chham-koan khiā-tī Ngô͘-hn̂g ê Ông Io̍k-tek kì-liām-koán, thiaⁿ sêng-li̍p kì-liām-koán ê kong-sîn Tân Chèng-hiông (陳正雄) siāu-kài Ông Io̍k-tek ê kòng-hiàn.
Góa chin-chiàⁿ phòe-ho̍k chit-kûn ha̍k-seng, in tī “Bô-lâng Kóng ê Kò͘-sū” khò-têng lāi-té chò-chhut cheng-chhái ê kè-oē kap bô-kâng ê chiat-bo̍k hêng-thài. In chèng-bêng in ū hoat-tō͘ chit-pō͘ chit-pō͘ tùi jīn-bat mûi-thé, pôe-ióng mûi-thé sò͘ -ióng, thong-kè kok-chióng mûi-thé pêⁿ-tâi soan-thoân lâi ūi chē-chē siū-lān-chiá chhut-siaⁿ. In tùi Tâi-lâm-lâng ê kak-tō͘ lâi chhim-ji̍p liáu-kái Tâi-lâm, kā chiah-ê Tâi-lâm ê kò͘ -sū siāu-kài hō͘ ta̍k-ke, mā thàm-thó chi̍t-kóa khah chá khó-lêng liân chāi-tē-lâng lóng bô se̍k-sāi ê jîn-bu̍t kap le̍k-sú.
Kó-hêng Io̍k Tek—Ông Io̍k-tek ê kò͘ -sū
Chit-ê chiat-bo̍k ê miâ sī beh kì-liām Ông Io̍k-tek chek-ke̍k chhái-chhú hêng-tōng, kó-toàn ūi Tâi-oân to̍k-li̍p ūn-tōng lâi hù-chhut ê cheng-sîn. Ông Io̍k-tek sī tì-sek-hūn-chú, chok-ka, siāng-sî koh kiau pa̍t-lâng bô-kāng. Hit-sî, i kan-ta kōaⁿ chi̍t-kha khâ-báng cháu-khì Ji̍t-pún, tī hia oân-sêng ha̍k-gia̍p. M̄ -koh, i tùi Tâi-oân ê jia̍t-chêng chi̍t-tiám-á mā bô-kiám, i tùi Tâi-oân ū kiông-lia̍t ê sìn-liām kap kám-chêng.
1924 nî, Ông Io̍k-tek chhut-sì tī Tâi-lâm ê hó-gia̍h ka-têng, 1985 nî tī Ji̍t-pún kòe-sin. I tùi hit-tong-sî ê Tâi-lâm-it-tiong (hiān-chāi ê Lâm-jī-tiong) chhut-gia̍p liáu-āu, chìn-ji̍p Tâi-pak Ko-hāu (hiān-chāi ê Tâi-oân Su-hoān Tāi-ha̍k). Tī Ko-hāu chhut-gia̍p hit-nî, i chiân-óng Ji̍t-pún Tang-kiaⁿ Tè-kok Tāi-ha̍k tha̍k Tiong-kok Tiat-ha̍k, sòa tī keh tang tú-tio̍h Tē-jī-chhù Sè-kài Tāi-chiàn, ko͘-put-chiong chiām-thêng ha̍k-gia̍p, so͘-khai, tńg-lâi Tâi-oân.
Sui-bóng tī Ji̍t-pún ê ha̍k-gia̍p chiām-thêng, i iû-goân tùi si, sû, hì-khek kap gí-giân-ha̍k chin-ū hèng-chhù, in-ūi án-ne, i hō͘ Liāu Kè-chhun (廖繼春) iau-chhiáⁿ, tī Tâi-lâm-it-tiong kà-chheh, mā khai-sí thui-tōng Tâi-gí ōe-kio̍k, iû-kî sī “Sin-seng chi Tiau” (新生之潮). M̄ -koh, i ê a-hiaⁿ Ông Io̍k-lîm in-ūi 228 Tōa-tô͘ -sat lâi kòe-óng, Ông Io̍k-tek mā siū pek-hāi, tô-siám kàu Ji̍t-pún, sòa tī Tang-kiaⁿ Tāi-ha̍k oân-sêng ha̍k-gia̍p.
Têng-sin ho̍k-ha̍k liáu, i khai-sí chīn-la̍t tī Tâi-gí ê gián-kiù, chhut-pán Tâi-gí sû-tián, ēng “Tâi-gí Gí-im ê Le̍k-sú-sèng Gián-kiù” (台灣語音的歷史性研究) the̍h-tio̍h phok-sū ha̍k-ūi. I chāi-ha̍k kî-kan, kiau kî-thaⁿ kúi-ūi tī Tang-kiaⁿ Tāi-ha̍k tha̍k-chheh ê Tâi-oân ha̍k-seng chò-hóe chhòng-li̍p Tâi-oân Chheng-liân Siā (台灣青年社), siāng-sî, i ia̍h chhòng-pān Tâi-oân Chheng-liân (《台灣青年》) siang-goe̍h-khan. Tī tāi-ha̍k kà-chheh ê sî, i choân-le̍k thui-kóng Tâi-oân to̍k-li̍p ūn-tōng, ūi Tâi-che̍k Ji̍t-pún-peng iau-kiû Ji̍t-pún chèng-hú pôe-siông, mā tù-chok iú-koan Tâi-oân le̍k-sú ê chheh. Ông Io̍k-tek tī Ji̍t-pún ê sî, i tù-chok Tâi-oân: Khó͘ -būn ê Le̍k-sú (《台灣：苦悶的歷史》), Tâi-oân-ōe Gián-kiù Koàn (《台灣話研究卷》), Góa Sèⁿ-miā-tiong ê Sim-lêng Kì-sū (《我生命中的心靈紀事》), Tâi-oân To̍k-li̍p ê Le̍k-sú Pho-tōng (《台灣獨立的歷史波動》) téng. I ūi Tâi-oân-lâng ē-tàng liáu-kái pún-thó͘ bûn-hòa lâi phah-piàⁿ.
Ông Io̍k-tek thê-chhiòng ê “Tâi-che̍k Ji̍t-pún-peng Kiû-siông Ūn-tōng” thâu-khí-seng tō tú-tio̍h chē-chē kan-lân, Tang-kiaⁿ tē-hng-hoat-īⁿ ēng “Tùi goân-kò ê chhéng-kiû bô sek-iōng ê hoat-lu̍t” lâi hoán-pok in ê sò͘-siōng. Keng-kè chē-chē-nî ê cheng-chhú, chiong-kî-bóe múi lâng tit-tio̍h Ji̍t-phiò nn̄g-pah-bān “Tiàu-ùi-kim”. Sui-bóng Tâi-che̍k Ji̍t-pún-peng the̍h-tio̍h ê “Tiàu-ùi-kim” chí-ū Ji̍t-pún-chek Ji̍t-pún-peng the̍h-tio̍h ê “Ùi-būn-kim” siàu-gia̍h ê 2%, m̄-koh í-keng sī chi̍t-ē lō͘-chām-pi.
61 hòe ê sî, Ông Io̍k-tek in-ūi sim-kéⁿ-that lâi kòe-sin. Sui-bóng i lóng-bô koh tńg–lâi Tâi-oân, chóng–sī, i it-seng lóng-teh ūi Tâi-oân pháu-cháu. Ông Io̍k-tek kì-liām-koán lāi-té ū chi̍t-kù-ōe: “Tâi-oân-ōe ê gián-kiù, chún-kóng kiat-kó chiâⁿ-chòe Tâi-oân-ōe ê bōng-pi á-sī siōng-tek-pi, góa í-gōa, mā bô lâng beh chò ah. Tī Tâi-oân, chin liáu-kái á-sī koan-sim Tâi-oân-ōe ê lâng bōe-chió, khiok m̄-sī chòe Tâi-oân-ōe ha̍k-su̍t gián-kiù ê khoân-kéng. Chit ê góa só͘-chai ká-ná soa-bo̍k ê khoân-kéng, kan-ta ē koh khah ok-hòa, bô-khó-lêng kái-siān”, che sī Ông Io̍k-tek Tâi-oân-ōe ê Gián-kiù lāi-té ê chi̍t kù ōe. Tân Chèng-hiông ūi-tio̍h Ông Io̍k-tek kì-liām-koán ē-tàng sêng-li̍p, bat cháu-chhōe kúi-nā-ê só͘-chāi, lō͘-bóe, koat-tēng tī Ngô͘-hn̂g. Ông Io̍k-tek Kì-liām-koán tī Tâi-lâm ū an-sin ê só͘-chāi.
