Chhiáⁿ an-chong NunitoPOJ jī-hêng, phòe-ha̍p Firefox Browser lâi tha̍k.
請安裝NunitoPOJ字型，配合Firefox瀏覽器來讀
編按：Pe̍h-ōe-jī kap漢羅攏sī台語文ê正式書寫系統，為著拍破讀者對台語文書寫ê刻板印象，作者特意用Pe̍h-ōe-jī kap漢羅混寫ê方式，來展現讀寫台語文ê趣味。
◉Lîm Phek-tông
Chú chêng tē 3 sè-kí, Tē-tiong-hái tē-khu khai-sí thong-hêng Hi-lia̍p gí, liân Iû-thài lâng mā kā in goân-té iōng Hi-pek-lâi bûn siá ê Sèng-keng hoan-e̍k chòe Hi-lia̍p bûn, thiaⁿ-kóng ū 72 ê Iû-thài gâu-lâng chham-ú hoan-e̍k, só͘-í chit-pún Hi-lia̍p gí ê Hi-pek-lâi Sèng-keng tō hông kiò chòe 70 lâng e̍k-pún, iā chiū-sī Septuagint.
第1世紀出名ê偤太拉比Philo以及一張hông稱做Aristeas ê批評論Septuagint：「用希臘文來翻譯咱偤太人ê聖經是上蓋好，無其他ê語言ē-tàng親像希臘文這款kā咱ê希伯來文聖經完美翻譯出來，koh thang hō͘ 其他民族知影咱ê上帝kap咱偤太人ê偉大。」
Sin-hūn jīn-tông kap tha̍k-keng
Chú-āu tē 3 sè-kí, Lia̍p-pí Levi kàu Kai-sat-lī-a ê hōe-tn̂g, i thiaⁿ-tio̍h ū lâng teh ēng Hi-lia̍p gí tha̍k Shema (“Í-sek-lia̍t ah, tio̍h chù-ì thiaⁿ, Siōng Chú — lán ê Siōng-tè sī to̍k-it ê Siōng Chú.” Che sī Sin-bēng-kì 6:4, Iû-thài-kàu sìn-tô͘ siōng tùi-tiōng ê keng-bûn, tio̍h ta̍k-kang tha̍k), tō beh kā in kìm-chí. Lia̍p-pí Levi jīn-ûi Iû-thài lâng tha̍k Sèng-keng tio̍h ēng Hi-pek-lâi gí. Lia̍p-pí Yose thiaⁿ-liáu chin siū-khì, ìn kóng, “Kám kóng bōe-hiáu Hi-pek-lâi bûn tō bōe-tàng tha̍k Shema? Góa kā lí kóng, M̄-sī án-ni! Múi chi̍t ê lâng lóng tio̍h ēng i ka-kī chai-iáⁿ ê gú-giân lâi chīn i tha̍k Shema ê gī-bū.”
「改用希臘語讀經有 siáⁿ m̄-tio̍h？Kám-kóng 袂曉講希伯來語 ê 以色列囝孫攏 mài 讀經？」「改用華語讀經 kap 禮拜有 siáⁿ m̄-tio̍h？Kám-kóng 你攏 mài 傳福音 hō͘ 袂曉台語 ê 台灣子弟 nih？」
Khêng-si̍t, Chú-chêng tē 3 sè-kí kàu Chú-āu tē 3 sè-kí, tōa-pō͘-hūn ê Iû-thài-lâng jīn-tông Philo, tha̍k Sèng-keng ēng Septuagint. Chú-āu tē 3 sè-kí liáu-āu, Iû-thài-lâng koh hoan-thâu tńg-khì ēng Hi-pek-lâi-bûn ê Sèng-keng? Thài ê án-ne?
一開始，基督徒攏是偤太人，基督徒用ê聖經kap偤太人仝款是仝一本Septuagint。主後第2世紀，基督教經過發展， kā新約加入Septuagint內底，合做一本攏是用希臘文寫ê新舊約聖經。濟濟無信基督ê偤太人感覺真ngāi-gio̍k：這聖經讀起來攏仝款，攏是希臘語。甚至，基督徒ê禮拜堂tō 佇偤太會堂ê邊仔。
Sìn Iû-thài-kàu ê Iû-thài lâng hoat-hiān sin-hūn jīn-tông chhut-hiān gûi-ki, koat-tēng kái tńg-khì ēng Hi-pek-lâi bûn siá ê Sèng-keng. M̄-ku, Chú-āu tē 3 sè-kí kàu tē 20 sè-kí chho͘, tōa-pō͘-hūn ê Iû-thài lâng bô teh kóng Hi-pek-lâi gí, in sī kóng tng-tè ê giân-gú kap Hi-pek-lâi gí hùn-ha̍p ê giân-gú, kan-taⁿ tha̍k Sèng-keng ê sî chiah ēng Hi-pek-lâi gí.
以色列佇1940年代重新建國，用希伯來語做國家語言，有900萬人講。咱tio̍h想，150年前，無外濟人用希伯來語做母語，今仔日ê以色列用真大ê決心beh起造屬佇偤太人ê所在。台灣ê學校beh有母語課，tō 有真濟人反對：「學習母語是teh浪費性命。」
咱mā tio̍h參考亞蘭人ê經驗。亞蘭語éng-kòe bat 佇亞洲中部kap西部成做通用ê語言。Chóng–sī，因為政治kap國際情勢變遷，致到亞蘭人必須佇無仝帝國kap政權下底求生存， in ùi 耶穌時代到taⁿ攏按呢。
上明顯ê例就是低加坡里（意思是十个城：大馬士革、 Kanatha、Dion、希波斯、Raphana、加大拉、伯珊、 格拉森、Pella、非拉鐵非）。這十个城是亞歷山大過身以後，希臘帝國ê軍團模仿希臘ê城市起造起來ê。羅馬帝國佔領這十个城，為著壓制當地ê亞蘭人以及對抗東方ê Parthian帝國，就kā這十个城變做當地ê軍事、文化kap經濟ê中心，用道路相連，thang隨時支持羅馬。原底住佇低加坡里 ê 住民講亞蘭語、自稱亞蘭人，亞蘭人袂用希臘人á-sī羅馬人對in ê稱呼來講家己亞蘭人是敘利亞人。親像台灣人袂講家己是閩南人。
Chóng–sī, in-ūi Hi-lia̍p kap Lô-má ê si̍t-bîn, tì-kàu tòa-tī Te-ka-pho-lí ê A-lân lâng tú-tio̍h bîn-cho̍k bia̍t-choa̍t ê gûi-ki. Kun-kù keng-bûn, chit ê tòa-tī Te-ka-pho-lí bōe thiaⁿ–kìⁿ koh bōe kóng-ōe ê lâng, i ê chèng-thâu sī thiaⁿ bōe chheng, tì-kàu kóng-ōe kā-chi̍h, lâng thiaⁿ bô i kóng ê ōe, i m̄ sī chi̍t chhut-sì tō oân-choân thiaⁿ-bô koh bô hoat-tō͘ kóng-ōe. Lán ha̍p-lí hoâi-gî, i bōe thiaⁿ–kìⁿ koh bōe kóng-ōe sī tè-kok si̍t-bîn só͘-tì. A-Lân lâng goân-té ēng A-lân gí lâi seng-oa̍h, kóng A-Lân ōe, siá A-Lân bûn. Taⁿ, Hi-lia̍p kap Lô-má lâi, A-Lân ōe chiâⁿ-chòe saⁿ-téng ê gú-giân, A-lân lâng sī tē saⁿ téng ê lâng.
Siōng-tè-kok vs Tè-kok
「官方語言是拉丁語。通行語言是希臘語。亞蘭語有啥路用？」「官方語言是中華民國語。通行語言是英語。族語有啥路用？」咱真濟人看過甚至掛過這塊牌仔：「我不說方言」。「國語政策」hō͘世代對立、家庭無和諧、序細恥笑序大，受殖民ê族人認為國語高尚，家己ê母語是下流、無水準。殖民帝國ê國語政策獨尊「國語家庭」「國語族」，消滅其他族群kap文化。
Má-khó 7: 31-39 kā lán mn̄g, “Lí sī chia̍h-tio̍h Iâ-so͘ ê chhùi-nōa, sī–bô?” It-poaⁿ, Tâi-oân lâng kóng bó͘-mi̍h lâng chia̍h-tio̍h bó͘-mi̍h lâng ê chhùi-nōa, lóng-sī ēng tī bô-hó ê hit-hong-bīn, teh kóng hit ê lâng ná-ē kap bó͘ chi̍t lâng kâng-khoán chòe pháiⁿ-tāi-chì. Chóng–sī, chit ê thiaⁿ-bô koh kóng-ōe bōe chheng ê lâng chin-chiàⁿ chia̍h tio̍h Iâ-so͘ ê chhùi-nōa, i thiaⁿ-tio̍h Iâ-so͘ ēng A-lân ōe tùi i kóng “Í-hoat-tāi.”
Iâ-so͘ ê Siōng-tè-kok m̄ sī Lô-má tè-kok hit-khoán ê bûn-hòa tó͘-sat. Siōng-tè-kok ê kè-ta̍t sī Siōng-tè sī só͘-ū ê lâng ê Thiⁿ-pē, Siōng-tè ēng thiàⁿ lâi khoán-thāi jîn-lūi chèng kiáⁿ-jî, beh hō͘ sè-kan lâng têng-thâu-siⁿ chiâⁿ-chòe “ū lêng-hûn ê oa̍h lâng”, lâng bô koh sī tè-kok ê lô͘-châi. Siōng-tè beh hō͘ lán tòa tī I siúⁿ-sù hō͘ lán ê thó͘-tē, tòa tī lán ka-kī ê gú-giân kap bûn-hòa khí-chō ê sè-kài, gîm-chhiùⁿ tháu-pàng ê si-koa.
台灣這塊土地佇日本帝國統治 ê 時成做「南進基地」，佇中國國民黨統治 ê 時成做 「反攻大陸」ê 堡壘數十年，支持殖民政權ê開銷到今。Tú 親像加利利東岸 ê 亞蘭人，台灣逐民族kap語言受消滅，身分認同完全錯亂，成做失族、失語 ê 一代。
耶穌kā彼人對羅馬帝國做成ê創傷中間拯救出來。耶穌mā ē kā 咱台灣人hông 掛佇頷頸ê狗牌剝掉。Taⁿ有亞蘭人55萬，tòa-tī以色列、敘利亞，利巴嫩kap約旦，in是tòa-tī偤太人kap阿拉伯回教國家中間ê基督徒，是人口占少數ê民族。Chóng–sī，咱若用傳福音ê策略來看，彼得佇偤太人中間建造偤太基督徒ê教會，保羅建設濟濟講希臘語ê教會，彼是古早ê教會，毋閣無一間流傳到今。亞蘭人ê教會sui-bóng毋是上早就建立，卻是維持上久ê：
1940 nî, A-lân lâng chéng-siu in tī Iâ-lō͘-sat-léng ê Sèng Má-khó siu-tō-īⁿ, ó͘ chhut chi̍t tè kì-liām-pi, téng-thâu ū jī, “Che sī Má-lī-a ê chhù, Má-lī-a chiū-sī Má-khó hok-im ê chok-chiá Iok-hān Má-khó ê lāu-bú, chit ê soan-iông hok-im ê kàu-hōe sī Iâ-so͘ chiūⁿ-thiⁿ liáu-āu, chèng sèng-tô͘ hōng Chāi-sek-lú Má-lī-a ê miâ, chiū-sī hōng Siōng-tè ê lāu-bú ê miâ lâi siat-li̍p–ê. Tī Chú-āu 73 nî Titus húi-hoāi Iâ-lō͘-sat-léng liáu-āu koh têng-sin khí-chō khí–lâi.”
A-lân lâng Ki-tok-tô͘ ēng Má-khó Hok-im lâi kì-liām Iâ-so͘ Ki-tok ê chín-kiù.
耶穌佇台灣ē講台語kah逐族群ê話，ē恢復咱ê語言、認同咱ê身分。Tiàm-tī台灣ê基督徒欲跟隨耶穌，chia̍h耶穌ê喙瀾，á-sī咱欲kâm強猛國家ê喙瀾？
