台語教學 ê 可貴, chiâⁿ-chò 母語 ê 話

(請安裝Taigi Unicode字形,配合Firefox瀏覽器來讀)

文圖:洪憶心

台語課已經推行20冬,m̄-koh chē-chē 家長對家己 ê 母語書寫無法度接受,因為這 tī in-ê 生活教學中 m̄-bat 看過,to̍h 用伊主觀 ê 批判、反對、無認同,這對本土語言文化 ê 推 sak 是 cháⁿ 後跤筋自 chhōe 死路。換話來講,chē-chē 家長 m̄-bat 上帝,無讀過白話字聖經,所以 m̄-bat 家己 ê 語言,甚至 hông 鉸斷舌、斬斷話語權。

M̄ -koh 囡仔無仝,in 若好好仔受教育、受 ín-chhōa、刺激思考、了解家己、放大優點、縮小缺點、轉換視野、建立重新認同家己故鄉 ê 觀點,結果 to̍h 無仝,mā 會行出一條世代差異 ê 新台灣語言路,因為語言認同 to̍h 是身分認同。

透過教學經驗累積,我願意 tī hō͘ 虛華世界 jia-khàm 光彩 ê 偏鄉鬥陣享受台語環境,帶領囡仔記錄 chit ê hō͘ 威權扭曲 ê 故鄉。我榮幸家己有歡喜心,mā 祈禱願我有對主來 ê 智慧恩膏 khah chē 對家己來 ê 批判,願聖神清氣咱 ê 眼光,hō͘ 咱有對主來 ê 眼光發現囡仔有上帝 ê 恩賜,願咱 thiàⁿ-thàng 關懷扶持 in,hō͘ in 寫出 in 人生中第一篇台語文。

崇和國小 ê 囡仔寫作

四年–á ê 寫作對應課文「車站」

Ông Gē-pin(王羿斌)
Góa tóa Ku-tāng,beh 坐高鐵去台北,ài 先去歸仁 ê 沙崙 hia chiah 有高鐵站。這擺去台北是 beh 去看101大樓,ah koh 有去淡水食鐵卵。雖然我無食–過,m̄-koh 我相信一定 chiok 好食。

Khó͘ Bîng-jîn(許銘仁)
Góa tòa Ku-tāng, goán chia bô hóe-chhia, ài khì Kui-jîn chē hóe-chhia khì Tâi-lâm se̍h pah-hòe kong-si. Beh kòe-khì Kui-jîn hia ê hong chiok thàu, bō-á lóng poe-khí–lâi ah. Pah-hòe kong-si lāi-té ū chiok chē góa -bat khòaⁿ–kòe ê mi̍h-kiāⁿ, góa chiok hoaⁿ-hí.

Png Sìng-I̍k(方聖逸)
Góa tòa Ku-tāng, goán á-pá sái-chhia beh chhōa goán khì Hûn-lîm ê Kiàm-ô͘-soaⁿ chhit-thô, goán ē seng khì Koan-biō chām chia̍h chá-tǹg liáu, chiah koh chiūⁿ ko-sok kong-lō͘. Tī Kiàm-ô͘-soaⁿ sńg kàu beh gō͘-tiám, àm-sî tòa tī Ông-chú pn̄g-tiàm.

Lîm Kiàn-thîng(林建廷)
Goán tau tòa Ku-tāng,阮阿母 tiāⁿ-tiāⁿ 騎 ó͘-tó-bái khì A-lian(阿蓮)chhài-chhī-á bé-chhài,in-ūi hia ê 物件 chiok chē。阿母 tiāⁿ-tiāⁿ 買馬鈴薯、蔥頭、紅菜頭 kah 豬肉轉來煮 ka-lí(咖哩)。阮 tau lóng chiok ài 食 ka-lí。

Chô Gî-sim(曹宜芯)
我 tòa 龜洞,對南部坐車去北部、新竹 sńg,kiâⁿ 高速公路 siōng 方便。阮 koh 去台中清水休息站,hia chiok khoah,而且風真透。下晡阮 chiah-koh 出發,欲暗仔chiah 到關西 ê 旅社,因為明仔載阮 beh 去六福村 chhit-thô lah!


五年–á ê 寫作對應課文「鹿仔港 ê 由來」

Un Siáu-khái(温少愷)
Góa beh kài-siāu góa ê kò͘-hiong Ku-tāng, in-ūi chit ê tē-miâ ū te̍k-sek, chiok chē lâng bē-hiáu liām, long liām “Ku-tōng”. In-uī in sī gōa-kháu ê lâng, goán cht thiaⁿ to̍h chai.

Tēⁿ Uán-chi(鄭宛芝)
Kin-á-ji̍t 我 beh 介紹「龜洞」這 ê 地名,「Ku-tōng」 是外人講–ê,阮在地 lóng 講「Ku-tāng」。Ku-tāng 附近有 A-lian(阿蓮)、Koan-biō(關廟)kah Liông-kiā(龍崎)。Koan-biō 出產竹筍、甘蔗、旺梨 kah 關廟麵。Ku-tāng kah 阿蓮中央有隔一條二層行溪。阮 chia 出去無啥車,會當自由行來行去,無像阿蓮遐 lóng 車 chiok 危險。阮 chia 無大樓,是天然 ê 庄腳生活。

Tân Kiàn-sêng(陳建丞)
Goán chia kiò “Ku-tāng” lí kám ē-hiáu tha̍k? “Ku-tōng” gōa-kháu ê lâng long bōe-hiáu tha̍k!Goán chia tī Koan-biō kah A-lian tiong-ng. Koan-biō ū chhut-sán tik-sún, kam-chià, ōng-lâi kah Koan-biō-mī. Goán kah A-lian keh chit-tiâu Jī-chàn-hâng-khe niâ.

Khó͘ Éng-sûn(許詠淳)
我 tòa「Ku-tāng」你敢會曉讀?外口 ê 人 lóng 讀 Ku-tōng。「Ku-tāng」ê 特色是 chia人少 koh chiok 熱情,m̄-koh 無啥物好 sńg ê 所在。阮 chia 無7-11,kan-nā 有𥴊仔店。若是 beh 買 khah 大項 ê 物件,ài 駛車去阿蓮。Koh 去阿蓮 kan-nā 有一條路,經過二層行溪 ê 南雄路會使出入。

【結尾】
因為華語通行 ê 關係,「龜洞」用華語讀作 ㄍㄨㄟ ㄉㄨㄥˋ,台語 koh 有人讀 Ku-tōng 或 Ku-khang,在地講 Kū-tāng。M̄-koh 濟濟台灣人袂注重語言意涵 ê cheng-chha 攏笑笑仔 niâ,因為殖民者無希望被殖民者有意識形態,長久以來自然變做無文化基礎做載體,外國月娘 khah 圓 ê 民族,in kám 攏是龜仔囝?

廣告/手到心至抄寫本-箴言

我有話要說