(羅望子)酸豆 Sng-tāu:Kì-liām Thng Gio̍k 記念湯玉

(請安裝Taigi Unicode字形,配合Firefox瀏覽器來讀)

作者:鄭雅怡

暗暝油燈 kha Àm-mê iû-teng-kha
雙手 hōaⁿ 針線 m̄ 願放 Siang-chhiú hōaⁿ chiam-sòaⁿ m̄-goān pàng
一下一下,一粒續一粒 1 ē 1 ē, 1 lia̍p sòa 1 lia̍p
Kā 布紐仔 thīⁿ hō͘ ân Kā pò͘-liú-á thīⁿ hō͘ ân
Kā 性命線 ê 破 phāng pâng hō͘ 勇 Kā sèⁿ-miā-sòaⁿ ê phòa-phāng pâng hō͘ ióng

Hoa̍h 過三個殖民世代 Hoa̍h-kòe 3 ê si̍t-bîn sè-tāi
盤過戰爭、屠殺、無暝無日 ê 恐 hat Poâⁿ-kòe chiàn-cheng, tô͘-sat, bô-mê-bô-ji̍t ê khióng-hat
火燒派出所,翁婿 chiú 到尾盡 Hoé sio phài-chhut-só͘, ang-sài chiú kàu bóe-chīn
半暝走反,屘後生七歲離世 Poàⁿ-mê cháu-hoán, ban-hāu-seⁿ 7 hòe lî-sè
決志 chhiâⁿ 一對無爸孤兒 Koat-chì chhiâⁿ 1 tùi bô pē ko͘-jî
通暝無睏,一針 tòe 一針行 Thong mê bô khùn, 1 chiam tòe 1 chiam kiâⁿ
反紅 ê 目箍 tùi 衫仔裾 tham-tio̍h Hoán-âng ê ba̍k-kho͘ tùi saⁿ-á-ki tham-tio̍h
Thiah-ha̍h 前微微仔光 Thiah-ha̍h chêng bî-bî-á kng
囝兒大漢,出頭天 ê 窗仔外 Kiáⁿ-jî tōa-hàn, chhut-thâu-thiⁿ ê thang-á-gōa

檨仔鄉 ê 囡仔頭王考 tiâu 師範 Soāiⁿ-á-hiong ê gín-á-thâu-ông khó-tiâu su-hoān
做警察,tòe 老爸行跡 Chò kéng-chhat, tòe lāu-pē kiâⁿ-jiah
通過高等文官考試,續做律師開業 Thong-kòe ko-téng bûn-koaⁿ khó-chhì, sòa chò lu̍t-su khai-gia̍p
228 過了 14 工,Chi-ná 兵包圍門口埕 228 kòe-liáu 14 kang, Chi-ná-peng pau-ûi mn̂g-kháu-tiâⁿ
無顧 tài 寒熱仔身命,kā 維安名冊燒 kah tah Bô kò͘ tài kôaⁿ-jia̍t-á sin-miā, kā ûi-an miâ-chheh sio kah tah
通暝苦刑,pín 仔骨指頭仔骨 chiâu chi̍h–去 Thong-mê khó͘-hêng, pín-á-kut chéng-thâu-á-kut chiâu chh–khì
也 m̄ 願 ka-la̍uh 一個名 Iā m̄-goān ka-la̍uh 1 ê miâ
天光遊街,se̍h 到圓公園 chhêng-á-kha Thiⁿ-kng iû-ke, se̍h kàu Îⁿ-kong-hn̂g chhêng-á-kha
堅持目睭 m̄ pa̍k m̄ 跪–落 Kian-chhî ba̍k-chiu m̄ pa̍k m̄ kūi–lo̍h
徛 hêng-thêng,擋三粒銃子 Khiā thêng-thêng, tòng 3 lia̍p chhèng-chí
「台灣人萬歲!」 “Tâi-oân-lâng bān-sòe!”
血 tòe 遺言流 kah 圓環墘溝仔–ni̍h Hoeh tòe ûi-giân lâu kah îⁿ-khoân-kîⁿ kau-á–ni̍h
死體 pha̍k 日 khau 風,hô͘-sîn 來 cham Sí-thé pha̍k-ji̍t khau-hong, hô͘-sîn lâi cham
Chi-ná 兵 me 一把沙,對伊 ê 面 khàm–落去 Chi-ná-peng me 1 pé soa, tùi i ê bīn khàm–lo̍h-khì

日頭炎 mé ê 田,瓜笠仔腳 Ji̍t-thâu iām-mé ê chhân, koe-le̍h-á-kha
汗 ná 芒種雨透流 Koāⁿ ná bâng-chéng-hō͘ thàu-lâu
Chhùi–ni̍h pō͘ ê 菁仔汁透濫 Chhùi–ni̍h pō͘ ê chheⁿ-á-chiap thàu-lām
喙齒根 kā ân ê 血 Chhùi-khí-kin kā ân ê hoeh
Bū tī khau 刀 ê 柄,滴落火燒埔塗糜 Bū tī khau-to ê pèⁿ, tih-lo̍h hoé-sio-po͘ thô͘-bê
目屎 khîⁿ–leh,手骨一下續一下 Ba̍k-sái khîⁿ–leh, chhiú-kut 1 ē sòa 1 ē
Kā 鋤頭 gia̍h koân-koân phut–落去 Kā tî-thâu gia̍h koân-koân phut–lo̍h-khì

Góa iáu 徛–leh,咱 ná thang 倒–落去? Góa iáu khiā–leh, lán ná thang tó–lo̍h-khì?
新婦 tng 需要 ta-ke sio-kēng Sin-pū tng su-iàu ta-ke sio-kēng
孫仔 mā tio̍h 阿媽 tàu-chhiâⁿ Sun-á mā tio̍h a-má tàu-chhiâⁿ
結 lan 堅 phí ê 手牽挽一股一股線頭 Kiat-lan kian-phí ê chhiú khan-bán 1 kó͘ 1 kó͘ sòaⁿ-thâu
挲過一 chōa 過一 chōa chhek-á 秧 So-kòe 1 chōa kòe 1 chōa chhek-á-ng
目屎攪泉水灌沃 Ba̍k-sái kiáu choâⁿ-chúi koàn-ak
Ta-pa-nî 故鄉 ê 拋荒地 Ta-pa-nî kò͘-hiong ê pha-hng-tē
檨仔欉 tiâu 花,果子熟水 ê 夢 Soāiⁿ-á-châng tiâu-hoe, koe-chí se̍k-chúi ê bāng

228 過了 72 冬 228 kòe-liáu 72 tang
大囝 ê 銅像 chhāi chiàⁿ-chiàⁿ Toā-kiáⁿ ê tâng-siōng chhāi chiàⁿ-chiàⁿ
Tī 最後徛在 ê 地 Tī chòe-āu khiā-chāi ê tē
Kha-chiah 後 lò-lò ê 酸豆樹 áⁿ-tiâu–leh Kha-chiah āu lò-lò ê sng-tāu-chhiū chiú-tiâu–leh
若阿母 áⁿ 囡仔 ê 肩胛 Ná a-bú áⁿ gín-á ê keng-kah
若早露攬 phah-phú 光 ê 平洋 Ná chá-lō͘ lám phah-phú-kng ê pêng-iûⁿ
照時 thián 開柑仔色花 m̂ Chiàu-sî thián-khui kam-á-sek hoe-m
生湠滿樹欉塗黃豆 ngeh Seⁿ-thoàⁿ moá chhiū-châng thô͘-n̂g tāu-ngeh
果子 ká 汁,ta̍k 冬 3 月 13 Koé-chí ká chiap, ta̍k-tang 3 goe̍h 13
歷史記無 chiâu–ê Le̍k-sú kì bô chiâu–ê
止嘴乾夠分 ê 清甘酸味猶 khîⁿ–teh Chí-chhùi-ta kàu-hun ê chheng-kam sng-bī iáu khîⁿ–leh
台灣阿母 ngē koh 潤 / 韌 ê 疼 Tâi-oân a-bú ngē koh jūn ê thiàⁿ

這首詩獻 hō͘ 平凡 m̄-koh 偉大 ê 台灣人老母湯玉(1889?~1957)。伊可能是玉井 Tevorang 平埔族後裔,有 pō͘ 檳榔 ê 習慣。湯玉和日本人警察坂井德藏(1875~1915)戀愛、結婚,生一女兩男。

湯玉 ê 大漢後生湯德章(1907~1947)bat 做警察,後來通過兩個日本高等文官考試,koh 徙來台南開業做律師,續接 tī 228 期間參與維持社會秩序。Hō͘ 中國軍隊掠–去進前,湯德章代先 kā 參與維持治安 ê 人員名冊燒毀,免得 chiah-ê 人也受牽連。受掠了後,湯德章 hông 刑求通暝,指頭仔骨、pín-á 骨攏 chi̍h–去。總是,伊堅持無洩漏任何人員 ê 名姓,救真濟台南 ê 在地人和學生。1947 年 3 月 13,湯德章 hông 遊街示眾,路途中伊面容冷靜,帶微微仔笑。伊 hông 押到 hiàng 時 ê 圓公園,就是現在 ê 民生綠園、湯德章紀念公園,tī hia ê 榕仔 kha hông 銃決。臨終前,伊拒絕 hō͘ 人用布條縛目睭,mā m̄ 肯跪–落,最後用日語大聲 hoah「台灣人萬歲!」

Tī 男性精英做中心 ê 主流歷史建構中間,像湯玉這款 ê 底層女性,罕得 hông 看 chiūⁿ 目寫入歷史。若準有,mā 是片斷性–ê,大多數突顯底層女眾軟 chiáⁿ ê 心性或者悲慘 ê 境遇,kā in 當做歷史 ê 背景,thang 舖排主角 ê 男性英雄有 jōa-ni̍h-á 偉大。筆者認為有必要改寫這種父權和精英階級 ê 歷史觀。

湯玉成做一生拖磨 ê 台灣百姓兼單親阿母,in 翁 tī 噍吧哖事件殉職,屘囝夭折,苦心栽培 ê 大囝 koh hō͘ 殖民政權殺害,總是湯玉勇敢來面對 chiah-ê 打擊。伊替人 thīⁿ 布紐仔、做穡、做工來討趁,設法保全家己 ê 後代。湯玉 ê 生命經驗 khêng 實是台灣歷史真實 koh 精采 ê 段落。本詩希望通過湯玉來重建庶民女性成做歷史 ê 主體,mā 還 in 一個歷史公道。

現在湯德章紀念公園內底有兩叢酸豆樹,華語號做「羅望子」,原生地 tī 非洲,春天開柑仔色花,果子酸 bui,ē-sái 做果汁、鹹酸甜。

廣告/聖經充滿我-經文填充本

我有話要說